MADDELERİN HAL DEĞİŞİMLERİ

      

      Maddelerin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hali vardır. Madde bir halden başka hale geçmesine hal değişimi denir.

1.      Erime

v  Katı maddelerin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir.

v  Katı maddenin erime sırasında sıcaklığı sabit kalır.

v  Erime sıcaklığı maddenin ayırt edici özelliğidir. (Buzun erime sıcaklığı 0 °C dir.)

v  Erime gerçekleşebilmesi için maddenin ısı alması gerekmektedir.

2.      Donma

v  Saf bir maddenin ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesine donma denir.

v  Madde donarken etrafa ısı verir.

v  Donma sıcaklığı maddenin ayırt edici özelliğidir. (Buzun donma sıcaklığı 0 °C dir.)

v  Donma olayının gerçekleşebilmesi için maddenin ısı vermesi gerekmektedir.

Not: Erime sıcaklığı ile donma sıcaklığı aynıdır. Saf olmayan maddelerin erime ve donma sıcaklıkları sabit değildir. Altın demir gibi metaller eritilir, çeşitli kalıplara döküldükten sonra dondurularak şekil verilmiş olur. Plastik, cam, demir ve bakır gibi malzemeler geri dönüşümle eritilip dondurularak tekrar kullanılabilir.

3.      Buharlaşma

v  Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hale geçmesine buharlaşma denir.

v  Buharlaşma olayı gerçekleşirken madde dışardan ısı alır.

v  Buharlaşma sadece sıvının yüzeyinde gerçekleşir.

v  Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşmektedir.

v  Sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı da artar.

Not: Deniz suyundan tuz elde etmede, reçel, salça, pekmez yapımında suyun buharlaşması sağlanır.

Önemli; Buharlaşma ile Kaynama olayları birbirine karıştırılmamalıdır.

Kaynama

v  Kaynama sırasında sıvı içerisinde gaz kabarcıkları oluşur.

v  Kaynama sıvının her yerinde gerçekleşir.

v  Kaynama olayında sıvı dışardan ısı alır.

v  Saf maddelerin belirli bir kaynama sıcaklığı vardır.

v  Saf maddelerde kaynama sırasında sıcaklık değişmez.  (Deniz seviyesinde su 100 °C de kaynar.)

Kaynama ve Buharlaşma arasındaki farklar;

v  Buharlaşma sıvını yüzeyinde olur, kaynama sıvının her tarafında olur.

v  Buharlaşma her sıcaklıkta olur, kaynama belirli bir sıcaklıkta olur.

v  Buharlaşırken sıcaklık değişebilir, kaynama sırasında sıcaklık sabit kalır.

4.      Yoğuşma

v  Gaz haldeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçmesine yoğuşma denir.

v  Yoğuşma sırasında madde dışarıya ısı verir.

Not: Buluttan yağmur yağması, sis oluşması, sabahları otların üzerinde çiğ oluşması, soğuk havada camlarda buğulanma olayları yoğuşmadan kaynaklanır.

5.      Süblimleşme

v  Katı haldeki maddenin ısı alarak gaz haline geçmesine süblimleşme denir.

v  Süblimleşmede madde sıvı hale geçilmez.

v  Süblimleşme olayının gerçekleşmesi için madde dışardan ısı alır.

6.      Kırağılaşma

v  Gaz bir maddenin ısı vererek doğrudan katı hale geçmesine kırağılaşma denir.

Kırağılaşma olayında madde sıvı hale geçmez.