İNSANLARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME

      Canlıların kendilerine benzer yavrular meydana getirerek çoğalmasına üreme denir. Canlı üreme sayesinde neslinin devamını sağlar. Üreme yaşamı için gerekli değildir..

       Üreyebilmek için yani çoğalmak için erkek ve dişi bireye ihtiyaç vardır. Erkekler erkek üreme hücresi olan spermi, dişiler ise dişi üreme hücresi olan yumurtayı oluşturmak zorundadırlar.

Sperm ve Yumurta

Yumurtanın Özellikleri

Ø  Hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdek olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

Ø  Hareketsizdir.

Ø  Sitoplâzması çoktur.

Ø  Büyüktür ve az üretilir.

Spermin Özellikleri

Ø  Baş, boyun ve kuyruk olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

Ø  Hareketlidir.

Ø  Sitoplâzması azdır.

Ø  Küçüktür ve çok üretilir.

Üreme Sistemlerinin Yapısı

Dişi Üreme Sistemi

      Dişi üreme organlarının hepsi vücut içerisinde yer alır. Dişi üreme sistemi yumurtalık, yumurta kanlı, döl yatağı ve vajina olmak üzere 4 kısımdan oluşur.

1.      Yumurtalık

Ø  Karın boşluğunun sağ ve sol tarafında 2 tane bulunur.

Ø  Yumurta üretimini sağlar.

Ø  Dişilik hormonlarının üretimini sağlar.

2.      Yumurta Kanalı

Ø  Boru şeklindedir.

Ø  Yumurtayı döl yatağına taşır.

Ø  Döllenme olayı burada gerçekleşir.

3.      Döl Yatağı (Rahim)

Ø  Zigot ( döllenmiş yumurta) buraya yerleşir.

Ø  Zigot gelişimini burada tamamlar.

4.      Vajina

Ø  Döl yatağı ile dış ortam arasında bulunur.

Ø  Esnek yapıya sahiptir.

Ø  Spermin döl yatağına taşınmasını sağlar.

Ø  Döllenmemiş yumurtanın vücut dışına atılmasını sağlar.

Erkek Üreme Sistemi

      Erkek üreme organlarının bir bölümü vücut içinde bir bölümü ise vücut dışındadır. Erkek üreme sistemi testis, salgı bezleri, sperm kanalı ve penis olmak üzere 4 kısımdan oluşur.

1.      Testis

Ø  Spermlerin üretildiği yerdir.

Ø  Vücut dışında bulunur, 2 tanedir.

Ø  Vücut dışında bulunarak, spermleri korur.

2.      Salgı Bezleri

Ø  Salgı üreterek spermlere kaygan zemin hazırlarlar.

Ø  Vücut içindedirler.

3.      Sperm Kanalı

Ø  Spermleri testisten penise taşır.

Ø  Vücut içindedir.

4.      Penis

Ø  Spermin ve idrarın dışarı atıldığı kısımdır.

Ø  Vücut dışında yer alır.

Döllenme Olayı

      Üreme organlarında meydana gelen üreme hücreleri, dişi bireyin üreme sisteminde birleşir. Sperm hücresi yumurta hücresine ulaşır. Spermin baş kısmı yumurtaya girer. Kuyruk kısmı ise dışarıda kalır. Yumurta ve spermin çekirdekleri birleşir ve 2n kromozomlu zigot oluşur.

      Şekilde görüldüğü gibi sperm, yumurta hücresine ulaşarak zigotu oluşturur. Bu olayın gerçekleşmesi için, dişinin yumurtalıkta oluşturduğu yumurta ve erkeğin testislerde oluşturduğu sperm yumurta kanalında birleşir. Milyonlarca spermden yumurtaya ilk ulaşan sperm yumurtayı dölleyerek döllenmiş yumurta olan zigotu oluşturur.

Sperm – Yumurta – Zigot – Embriyo – Fetüs – Bebek Arasındaki İlişki

      Anneden gelen yumurta ile babadan gelen spermin birleşmesi olayına döllenme denir. Döllenme sonucu oluşan yapıya ise zigot denir. Zigota kısaca döllenmiş yumurtada diyebiliriz.

      Zigot döl yatağına yerleşir ve hücre bölünmeleri (mitoz) geçirir. Hücreler topluluğu oluşur. Oluşan bu hücreler topluluğuna embriyo denir. Embriyo zigotun gelişmiş halidir.

      Embriyoda hücre bölünmeleri devam eder ve büyüme başlar. Embriyonun büyümesi ve farklılaşması ile organ ve sistemler oluşur. İlk 2 aydan doğuma kadar olan haline fetüs denir. Fetüs, döl yatağında anne karnında gelişimini tamamlayarak bebek olarak dünyaya gelir.

Embriyonun Sağlıklı Gelişimi

      Hamilelik dönemi boyunca (40 hafta) embriyo tüm ihtiyaçlarını anneden karşılar. Bu nedenle embriyonun sağlıklı gelişebilmesi için anne adaylarının dikkat etmesi gereken durumlar vardır. Anne adayı hamilelik süresince aşağıdaki unsurlara dikkat etmelidir.

   Ø  Düzenli ve dengeli beslenmelidir.

   Ø  Açık havada yürüyüş ve egzersiz yapmalıdır.

   Ø  İlaçları doktor kontrolünde kullanmalıdır.

   Ø  Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durmalıdır.

   Ø  Radyasyona maruz kalmamalıdır.

   Ø  Temizliğine dikkat etmelidir.

   Ø  Ağır yükler kaldırmaktan kaçınmalıdır.

   Ø  Üzerine rahat giysiler giymelidir.

BÜYÜME VE GELİŞME

   Anne karnında başlayıp ergenliğe kadar insanlarda görülen boy ve kilo artışına büyüme denir. Vücudumuzdaki yapı e organların işlevini yerine getirebilecek düzeye ulaşmasına ise olgunlaşma denir.  Bu davranışların nasıl yapılacağının kavranmasına ise öğrenme denir.  

      Büyüme ve gelişme sürecinde ilk olarak annemizin karnında geçirdiğimiz yaklaşık 280 günlük zamandır. Doğumla başlayan yeni süreçte ise gelişim dönemleri bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık olarak adlandırılır.

      1. Bebeklik Dönemi ( 0–2 yaş )

   Ø  Anne ve babaya ihtiyaç duyar.

   Ø  Emme, tutma, yoklama ve emekleme gibi davranışları yapabilir.

   Ø  Yürümeye başlayabilir.

   Ø  Basit kelimeler konuşabilir.

2.      Çocukluk dönemi ( 2–12 yaş )

Ø  Üreme hücreleri oluşmaya başlar.

Ø  Konuşma gelişmiştir.

Ø  Yürüme ve koşma gelişmiştir.

3.      Ergenlik Dönemi ( 12–21 yaş )

Ø  Üreme organları gelişir.

Ø  Üreme hücreleri üretilmeye başlar.

Ø  Fiziksel ve bedensel değişimler görülür.

4.      Yetişkinlik Dönemi ( 21- 65 yaş )

Ø  Fiziksel gelişimin tamamlandığı ve olgunlaşmanın olduğu dönemdir.

Ø  Toplumdaki yerleri belli olur.

Ø  Aile kurar ve iş sahibi olurlar.

5.      Yaşlılık Dönemi ( 65 ve üzeri )

Ø  Bedensel faaliyetleri yavaşlar.

Ø  Sağlık sorunlarında artış meydana gelir.

Ø  Duyu organları yavaşlar.