DUYU ORGANLARIMIZ

      Vücudumuzda çevreden gelen etkileri tanımamızda görevli beş tane duyu organımız vardır. Duyu organlarımızın yapısında dışarıdaki uyartıları alarak sinir hücrelerine ileten yapılara duyu almacı denir. Her duyu organının kendine özgü duyu almacı bulunur. Duyu almaçları tarafından alınan bilgiler sinir hücrelerine iletilir. Sinir hücreleri bu bilgileri beyine iletir. Beyin değerlendirir ve cevap oluşturur.

1.     GÖZ

     Işık yardımı ile görmemizi sağlar. Gözümüzü dış etkenlerden korumamız gerekir, çünkü gözümüz çok hassas bir organdır. Gözümüzü dış etkenlerden koruyan yapılar şunlardır.

Kaş; Alnımızdan gözümüze süzülen terlerin gözümüze ulaşmasını engeller.

Kirpikler; Toz gibi maddelerin gözümüze girmesini engeller.

Göz Kapağı; Açılıp kapanarak gözyaşının oluşmasını, gözün temizlenmesini ve nemlenmesini sağlar. Tehlike anında kapanarak gözümüzün zarar görmesini engeller.

Gözyaşı Bezleri; Gözyaşı üreterek gözümüze giren mikropları öldürerek dışarı atmamıza yardımcı olur.

Gözün Kısımları

      Gözümüz dıştan içe doğru; Sert Tabaka, Damar Tabaka ve Ağ Tabaka ( retina ) olmak üzere 3 kısımdan meydana gelir.

1.      Sert Tabaka

v  Gözü dıştan sarar ve korur.

v  Saydamlaşarak Korneayı oluşturur. Kornea ışığın ilk kırıldığı yerdir.

2.      Damar Tabaka

v  Gözün beslenmesini sağlar.

v  Gözün renkli kısmı olan İrisi oluşturur.

v  İrisin ortasındaki kısma Göz Bebeği denir. Göz bebeğine çok ışıklı ortamda küçülür, az ışıklı ortamda ise büyür.

v  İrisin arkasında ışığı tekrar kıran Göz Merceği bulunur. Göz merceği gelen ışınları kırarak ağ tabakaya düşürür.

3.      Ağ Tabaka ( Retina )

v  Gözün en iç tabakasıdır.

v  Işığa duyarlı almaçlar bulundurur.

v  Ağ tabaka üzerinde görüntü Sarı Leke de oluşur.

v  Görme sinirlerinin birleşerek gözden çıktığı kısma Kör Nokta denir. Kör noktada görüntü oluşmaz.

      Görüntünün Oluşumu

v  Cisimlerden yansıyan ışınlar saydam tabakaya (korneaya) gelir ve burada kırılır.

v  Kırılan ışınlar gözbebeğine gelir ve göz merceğine geçer.

v  Göz merceğinde ışınlar tekrar kırılır ve sarı lekeye düşer.

v  Görüntü sarı lekeye ters düşer.

v  Görüntü duyu almaçları tarafından alınır ve duyu sinirlerine aktarılır.

v  Görme sinirleri ile ters görüntü beynimizin merkezine iletilir ve ters olan görüntü düz olarak algılanır.

GÖZ KUSURLARI

      Gözümüzün bazı kısımları çeşitli nedenlerden dolayı görevini yerine getirememektedir. Yerine getiremediği bu durumlara göz kusuru denir. Gözümüzde görülen göz kusurlarından bazıları şunlardır.

1.      Miyopluk

Ø  Merceğin kırıcılık indisinin artması sonucu oluşur.

Ø  Görüntü sarı lekenin önüne düşer.

Ø  Yakını net görürler, uzağı ise bulanık görürler.

Ø  Kalın kenarlı mercek ile tedavi edilir.

2.      Hipermetropluk

Ø  Merceğin kırıcılık indisinin azalması sonucu oluşur.

Ø  Görüntü sarı lekenin arkasına düşer.

Ø  Uzağı net görürler, yakını ise bulanık görürler.

Ø  İnce kenarlı mercek ile tedavi edilir.

3.      Astigmatizm

Ø  Merceğin yüzeyinin pürüzlü olmasından oluşur.

Ø  Görüntü sarı lekede dağınık şekilde oluşur.

Ø  Cisimler bulanık olarak görülür.

Ø  Silindirik mercek ile tedavi edilir.

4.      Renk Körlüğü (Daltonizm)

Ø  Kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemezler.

Ø  Kalıtsal bir hastalıktır.

Ø  Tedavisi yoktur.

5.      Şaşılık

Ø  Göz kaslarının uyumsuz çalışması sonucu oluşur.

Ø  Gözler farklı yönlere bakar.

Ø  Ameliyat ile tedavi edilir.

6.      Katarakt

Ø  Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi sonucu oluşur.

Ø  Görüntü sarı lekeye düşemez.

Ø  Göremezler.

Ø  Ameliyat ile tedavi edilir.

2. KULAK

      Ses sayesinde çevremizi duymamızı sağlayan organımızdır. Kulak dıştan içe doğru Dış Kulak, Orta Kulak ve İç Kulak olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

1.      Dış Kulak

Ø  Kulağın dışarıdan görünen kısmıdır.

Ø  Kulak kepçesi, kulak yolu ve kulak zarı bu kısımda yer alır.

                             

2.      Orta Kulak

Ø  Köprü görevini üstlenir.

Ø  Vücudumuzdaki en küçük kemikler olan çekiç, örs ve üzengi burada bulunur.

Ø  Östaki borusu ve oval pencere bu kısımda yer alır.

3.      İç Kulak

Ø  Yarım daire kanalları, salyangoz ve işitme sinirleri burada bulunur.

Duyma Olayı

v  Çevreden gelen ses dalgaları kulak kepçesi tarafından toplanarak kulak yoluna iletilir.

v  Kulak yoluna gelen ses dalgaları kulak zarına iletilir ve kulak zarı titreşir.

v  Kulak zarı sırası ile çekiç, örs ve üzengi kemiklerini titreştirir.

v  Titreşimler oval pencereye geçer.

v  Oval pencereden geçen titreşimler dalıza, dalızdan da salyangoza geçer.

v  Salyangoza gelen titreşimler almaçlar tarafından algılanır ve işitme sinirlerine iletilir.

v  İşitme sinirleri sesi beyne iletir ve sesler algılanmış olur.

NOT: Yarım daire kanalları ve östaki borusu işitmede görev yapmaz. Yarım daire kanalları vücudun

dengesini sağlar. Östaki borusu ise kulak içi basıncı ayarlar.

İşitme Bozuklukları

      İşitme bozukluğu olan insanlar hiç duymayabilir veya çok az duyabilirler. İşitme bozukluğu doğuştan olabileceği gibi sonradan da olabilir.

      Kulak zarı sertleşmesi, iç kulak zedelenmesi, orta kulak kemiklerinin kaynaşması doğuştan gelen bazı işitme bozukluklarıdır.

         Bazen de çok sese maruz kalındığında işitme bozuklukları meydana gelebilir.

      İşitme bozuklukları olan kişiler işitme cihazı kullanabilirler. Bu cihaz sadece dışarıdan gelen sesin şiddetini artırır. Kulaktaki işitme sorununu ortadan kaldırmaz.

3. DİL

v Tat alma organıdır.

v Konuşmaya yardımcı olur.

v Yiyeceklerin yutağa doğru itilmesini sağlar.

      Dil üzerinde reseptörlerden oluşan tat tomurcukları vardır. Tat tomurcukları tatlı tuzlu ekşi ve acı olmak üzere 4 farklı tadı ayırt edebilirler. Dilimizin ön kısmı tatlı arka kısmı acı ön yanları tuzlu arka yanları ise ekşi tatları daha iyi hisseder çünkü bu bölgelerde ilgili tadı algılayacak reseptörler yoğunlaşmıştır.

      Tat duyusu kişilere göre değişiklik gösterebilir birine tuzlu gelen diğerine tuzsuz gelebilir bunun nedeni tat alma duyusunun kalıtsal olmasıdır. Bazıları da belli tatları hiç alamazlar buna tat körlüğü denir.

NOT: Besin maddelerinin tadının alınabilmesi için tükürük salgısında çözünmesi gerekir. 

4. BURUN

v Koku alma ve solunum organımızdır.

v Burnumuzda bulunan kıllar ve mukus sıvısı havanın ısıtılmasını, nemlenmesini ve temizlenmesini sağlar.

v Burun boşluğunun duvarları burnun nemli kalmasını sağlayan mukus salgısını üreten mukoza tabakasıyla kaplıdır.

Burun boşluğunun üst tarafında koku almaçlarının yoğunlaştığı sarı bölge bulunur.

NOT: Burnumuza gelen kokunun algılanması için mukus sıvısı içerisinde çözünmesi gerekir.

Burun hastalıklarından bazıları şunlardır;

   

      Sinüslerin iltihaplanması sonucu sinüzit hastalığı ortaya çıkar. İlaçla tedavi edilebilir.

     Alerjik bir hastalık olan saman nezlesine ise polenler neden olur. İlaçlarla ya da aşıyla tedavi edilir.

      Çarpma ya da tansiyonun yükselmesi sonucu burun kanamaları meydana gelir. Burun kemikleri sıkılmalı, alına buz konulmalı ve kafa öne doğru eğilmelidir.

5. DERİ

      En büyük duyu organımızdır. Vücudumuzu tamamen örter. Alt derideki duyu almaçları sıcak, soğuk, basınç, sertlik, yumuşaklık gibi duyuları algılar. Duyu almaçları ile alınan duyular, sinirler yoluyla beyne iletilir ve burada değerlendirilip algılanır.

v Vücut ısımızı ayarlar.

v Solunum ve boşaltıma yardımcı olur.

v Vücudumuzu dış etkilerden korur.

v Deri alt ve üst deri olmak üzere 2 tabakadan oluşur.

Üst Deri

v Derinin alt bölümlerini korur.

v Ölü hücrelerden oluşmuştur.

v Bu tabakada kan damarları ve sinirler bulunmaz.

v Deriyi zararlı ışıklardan korur.

v Üst deride derinin rengini belirleyen hücreler vardır.

Alt Deri

v Kan damarları, kıl kasları, sinirler, ter bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri ve duyu almaçları burada bulunur.

v Canlı hücrelerden oluşur.

v  Alt derinin en altında yağ tabakası bulunur. Yağ tabakası vücudumuzu çarpmalara karşı korur. Ayrıca vücudumuzun ısı kaybını önler.

v Alt deride bulunan ter bezleri, terleme ile boşaltıma yardımcı olur.

    Mikroorganizmalar, deri iltihaplanmasına yol açabilir. Alerjik deri hastalıkları kurdeşen  ve egzama oluşabilir.

NOT: Cilt kanserinin teşhisinde dermatoskop kullanılır. Vücutta oluşan benler dermatoskop ile incelenir.