VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

Besinler ve Özellikleri

     Canlıları cansız varlıklardan ayıran özelliklerden birisi de beslenmek zorunda olmalarıdır. Canlılar yaşamlarını sürdürebilmeleri büyüyüp gelişebilmeleri için tükettikleri yiyecek ve içeceklerin tümüne besin denir. Yenilen besinlerin bir kısmı canlının yapısına katılırken bir kısmında günlük enerji ihtiyacının karşılanmasında kullanılır.
Temel besin içerikleri 5 gruba ayrılır.

1. Karbonhidratlar 
2. Proteinler
3. Yağlar 
4. Vitaminler
5. Mineraller 
6. Su           

     Tükettiğimiz besin maddelerinin vücudumuzda farklı görevleri vardır besin maddelerinin vücudumuzda enerji vermek, yapıcı onarıcı ve düzenleme gibi farklı görevleri vardır.

1. Karbonhidratlar

     Karbonhidratlar birinci dereceden enerji verici olarak kullanılan besin grubudur Karbonhidratlar vücudumuzda kısa sürede enerjiye dönüştürürler vücudumuz için gerekli olan enerji Öncelikle karbonhidratlardan sağlanır karbonhidrat içeren besinler buğday, yulaf, pirinç, patates, mısır ile meyve ve sebzeler örnek olarak verilebilir.

     Karbonhidrat içeren besinlerin üzerine iyot çözeltisi damlatıldığında mavi - mor renk alırlar. Bu nedenle besinlerin karbonhidrat içerip içermedikleri iyot çözeltisi ile anlaşılabilir.

2. Proteinler

     Vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yaparlar. Kas ve Kemiklerimizin yapısına katılırlar. Büyüme gelişme ve zekâ gelişiminde etkilidirler. Saç ve tırnaklarımızın uzamasını sağlarlar.

     Protein içeren besinlerin üzerine nitrik asit damlatıldığında sarı renge dönüşür. Bu şekilde besinlerin içerisinde protein olup olmadığı anlaşılır.

     Hastalıklara karşı vücudumuzun dirençli olmasını da etkilidirler. Yaralarımızın iyileşmesini sağlarlar. Proteinler hem bitkisel ve hayvansal besinlerde bulunur. Kuruyemiş, baklagiller, tahıllar, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ve yumurta gibi besinlerde bulunur.

3. Yağlar

     Yağlar da karbonhidratlar gibi enerji kaynağı olan besinlerdir. Fazla enerji gerektiren işler yapıldığında ve uzun süre aç kalındığında karbonhidratlardan sağlanan enerji yetersiz kalır. Bu durumda gerekli enerji yağlardan karşılanır. Tereyağı, zeytin, badem, soya, ceviz, fındık ve ayçiçeği gibi besinlerde yağ bulunur yağlı besinler fazla tüketildiğinde vücudumuzda kilo yapabilir.

     Yağlar vücudu dış etkenlerden ve soğuktan korur. Özellikle soğuk bölgelerde yaşayan penguen ve kutup ayısı gibi canlıların deri altında yağ biriktirdikleri görülür. Yağlar bitkisel ve hayvansal kaynaklı olabilir. Zeytinyağı, ayçiçeği, fındık, fıstık, susam, ceviz, badem, mısır gibi bitkisel kaynaklı besinlerdir. Et, balık, yoğurt, peynir, süt, tereyağı, kuyruk yağı gibi besinler ise hayvansal yağlara örnek verilebilir. Yağlı besinler kâğıda sürüldüğünde kâğıdın üzerinde şeffaf leke bırakırlar. Böylece besinlerin yağ içerip içermediği anlaşılır.

4. Vitaminler

     Vitaminler vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Vitaminler vücut direncimizi artırır. Büyüme ve gelişmemiz de etkilidir. Vücudumuzu hastalıklara karşı korur. Hasta olduğumuzda iyileşmemize yardımcı olur. Vitamin yönünden zengin olan besinlere örnek olarak meyve ve sebzeler verilebilir.

VİTAMİN ÇEŞİDİ	VİTAMİNİN ÖZELLİKLERİ
A VİTAMİNİ	Ø  A vitamini eksikliğinde gözde gece körlüğü gibi önemli bozukluklar ortaya çıkar. Deride kuruma ve döküntü görülür. Ø  A vitamini büyüme, kemik ve diş gelişiminde önemli rol oynar. Ø  Balık, karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı, peynir, domates, havuç, çilek ve yeşil sebzeler A vitaminince zengindir.
B VİTAMİNİ	Ø  Tahıl, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda B vitamini bulunur. Ø  Protein, karbonhidrat ve yağların vücutta kullanımı ile ilgili görev yapar. Ø  Et, süt, süt ürünleri, tahıllı yiyecekler, taze sebzeler B vitamini yönünden zengin besinlerdir.
C VİTAMİNİ	Ø  Diş ve diş eti sağlığı için gereklidir. Ø  Vücudun mikroplara karşı dirençli olmasında etkilidir. Ø  Portakal, mandalina, maydanoz, çilek, kuşburnu, lahana ve domates C vitaminince zengin besinlere örnek olarak verebiliriz.
D VİTAMİNİ	Ø  D vitaminin ön maddesi besinlerle vücuda alınır. Bu ön maddeler güneş ışınları ile D vitaminini oluşturur. Ø  D vitaminini balık yağıyla doğrudan alabiliriz. Ø  D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depo edilmesini sağlar. Ø   Balık, karaciğer, süt ve süt ürünleri, tereyağı, yumurta D vitamini bakımından zengindir.
E VİTAMİNİ	Ø  Günlük yiyeceklerde çokça bulunduğundan eksikliği fazla görülmez. Ø  Deri sağlığını korur. Ø  E vitamini yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, tahıllar, et, süt ve bitkisel yağlarda bolca bulunur.
K VİTAMİNİ	Ø  K vitamini kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Ø  Karaciğer, balık, baklagiller, yeşil sebzeler, şeftali ve muzda bolca bulunur.

5.      Mineraller

      Mineraller vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Büyümede görevlidirler. Kemik gelişiminde etkilidirler. Kemik yapısında bol miktarda bulunurlar. Bütün yiyeceklerde mineral bulunur. Sofra tuzunda, maden sularında ve kayaçların yapısında bol miktarda mineral bulunur. Süt, yoğurt ve peynirde kalsiyum; meyve, et, balık ve tavuk da demir ve fosfat; içme suları, sebze ve sofra tuzunda ise sodyum minerali bulunur.

6.      Su

      Su canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesinde çok büyük bir öneme sahiptir. Vücudumuzun yaklaşık yüzde 70’i sudur. Su vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Besinlerin sindiriminde görev yapar. Kanın yapısında bulunur ve dolaşıma yardımcı olur.  Vücut ısısını ayarlar. Atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Bütün besinlerde su bulunur. Vücut için gerekli suyu içecek ve tüketilen besinlerden karşılarız besinlerin yapısındaki su miktarı farklılık gösterir. Örneğin; sebze ve meyvelerde bol su bulunurken; pirinç, buğday mercimek gibi besinlerde su oranı azdır.

                                                                                        

Dengeli ve Sağlıklı Beslenme

     Sağlıklı büyümenin ve gelişmenin sağlanabilmesi için besinlerin vücudun ihtiyacı kadar tüketilmesine dengeli beslenme denir. İnsanların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için çeşitli besin gruplarının yeterli ve dengeli miktarda tüketilmesine sağlıklı beslenme denir.

      İnsanların tüketmesi gereken besinler yaşa ve cinsiyete göre farklılıklar gösterir. Gelişme çağındaki çocuklar enerji düzeyi yüksek besinler ile daha fazla beslenirken, yaşlılar yağlı ve karbonhidrat içeren besinlerden daha az tüketirler. Dengeli beslenilmediği zaman pek çok sağlık sorunu ile karşılaşırız Bu sorunlardan bir tanesi de obezitedir. Beslenme alışkanlığının sık değiştirilmesi, hareketsiz yaşama biçimi, dengesiz ve aşırı beslenme kilo artışına neden olmaktadır. Kilo artışı vücutta yağ oranının atmasıyla oluşur. Aşırı kilo artışına obezite denir.